علی نجفی(کارشناس مهندسی نرم افزار)
#هم‏پا با پیشرفت و توسعه جوامع، بروز تنوع و ازدیاد در وظایف افراد امری اجتناب ناپذیر است. در نتیجه فرصت برای انجام کارها کمتر شده و به ناچار تمام یا بخشی از وظایف افراد به آینده واگذار می‏شود. گاهاً دلیل موجهی برای موکول کردن کارها به آینده وجود ندارد و صرفاً به جهت بی‏انگیزگی، استرس، زمانبر بودن کار و … افراد تمایلی به انجام آن ندارند. این پدیده را تعلل یا اهمال کاری و اینگونه افراد را اهمال کار می‏گویند. اهمال کاری یا تعلل، معادل فارسی کلمه Procrastinate است. این عبارت از ترکیب دو کلمه پرو و کراسینوس به معنی تعلل است. در فارسی معادل‏های دیگری همچون سهل انگاری و به تعویق انداختن نیز برای این عبارت تعریف شده است. این عارضه بیانگر تعویق عمدی در انجام کارها با علم به منفی شدن نتیجه کار است. پژوهشگران بسیاری تعلل را بعنوان نوعی اختلال خودتنظیمی مرتبط با یک سری پیامدهای منفی در نظر می‏گیرند. برخی افراد اصلاً توجهی به رفتار خود ندارند در واقع، به نوعی مبتلا به غفلت هستند. بعضی به این رفتار خود اعتراف داشته ولی قضاوتی درباره آن ندارند. از آنجا که این افراد به زشتی آن پی نبرده‏اند، به فکر اصلاح خود بر نمی‏آیند.
خوب است بدانید که این پدیده در دنیا کاملاً شناخته شده و فراگیر است. معمولاً اهمال کاران به دلیل کشاندن کار خود به آخرین دقایق و به تبع آن کمبود زمان و نیز بروز استرس ناشی از این کمبود، در انجام صحیح و دقیق کار موفق نبوده و لذا شکست می‏خورند. این شکستها به مرور در راندمان کاری این افراد اثرات منفی داشته و باعث بروز عوارضی همچون ناامیدی و بی انگیزگی در فرد و جامعه شده و عملکرد افراد را در کلیه مراحل زندگی تحت تاثیر قرار می‏دهد. احساسات منفی یکی از عوامل ابتدایی در بحث تعلل است. شواهد بسیاری برای این فرضیه آورده شده که نشان می‏دهد افراد در مواقع ناخوشی و ناراحتی بیشتر در کارها تعلل می‏کنند. از نشانه‏های این عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
 وقت کُشی
 احساس غرق شدن در مسئولیتها
 ناتوانی در نیل به اهداف مهم
 انجام کارها با سرعت زیاد در آخرین دقایق
 نداشتن برنامه‏ریزی مداوم برای زندگی
 دادن شعارهایی که هیچگاه انجام نمی‏شوند.
مهمترین نکته‏ای که نباید از آن غافل بود این است که تعلل به سرعت تبدیل به عادت می‏شود و از آن بدتر اینکه مُسری بوده و به سرعت از فرد به جامعه و از جامعه‏ای به جامعه دیگر سرایت می‏کند. آنچه در مورد این عارضه، مسأله ساز است، پیامدهای جبران ناپذیری از جمله عدم دسترسی به اهداف، جلوگیری از پیشرفت و توسعه و … می باشد. در حقیقت سندروم تعلل، در نبود خودتنظیمی و تمایل به ایجاد تأخیر در اقداماتی که برای نیل به اهداف ضروری است، ریشه دارد. از ویژگی‏های افرادی که در کارشان تعلل بسیاری مشاهده می‏شود، ترس از شکست و داشتن انتظارات غیر واقع بینانه است. این افراد نسبت به آینده بدبین هستند، همچنین با توجه به اینکه برای این افراد ارزیابی دیگران از عملکردشان اهمیت زیادی دارد، لذا باورهای فراشناختی آنها از عملکرد خودشان دچار تردید شده و نتیجتاً احتمال اینکه عملکردشان توسط دیگران منفی ارزیابی شود افزایش می‏یابد. بنابراین می‏توان نتیجه گرفت که هرچه آگاهی فرد از باورها و اندیشه‏های خود بیشتر باشد، کمتر احتمال دارد که اقدام به تعلل کند.
اما چگونه و با چه روشهایی می‏توان با این پدیده مقابله کرد؟ دانشمندان از زوایای مختلفی روش‏هایی برای مقابله با تعلل ارائه داده‏اند که ذیلاً به تعدادی از این روشها اشاره می کنیم:
 تلاش برای ایجاد انگیزه
 پرهیز از تنبلی و بی حالی
 تلقین درمانی
 تغییر محیط
 خودتنظیمی
 ایجاد علاقه نسبت به وظایف
یکی دیگر از راهکارهای مقابله با تعلل، ایجاد تغییر در رفتار و عادتها است و از آنجاییکه این کار بسیار دشوار است، انگیزه‏ای قوی نیاز است. انگیزه افراد را مصمم می‏کند. افرادی که انگیزه زیادی در ایجاد تغییر دارند، بر اهمیت تغییر واقف بوده و اشراف و اطمینان کاملی به توانایی‏های خود در ایجاد تغییر دارند.
در پایان بعنوان جمع بندی باید گفت که اگر باور داشته باشید که می‏توانید کاری را با موفقیت انجام دهید، به نتایج فوق‏العاده‏ای دست خواهید یافت ولی اگر به توانایی‏های خود شک کنید، در انجام کارهایتان دچار تعلل خواهید شد. الگوهای شایعی برای تعلل وجود دارد از جمله ترس از شکست، ترس از موفقیت، عدم اعتماد به نفس، ناتوانی در تصمیم‏گیری، کمال گرایی و … . آنچه مسلم است اینکه تعلل یک ناهنجاری است که نتایج خوشایندی به دنبال نداشته و زمانی رخ می‏دهد که امکان برنامه‏ریزی برای آینده وجود نداشته باشد. ویژگی‏های رفتاری مانند ارتباط کاری، فعال بودن، هدف دار بودن، تمرکز بر مسائل و مشکلات نیز برای مقابله با تعلل بسیار مناسبند.